Kimyasal Lifin Tanımı, Sınıflandırılması ve Elde Edilme Yöntemleri
Doğal polimerlerden ( kâğıt, odun, linter, bitkisel veya hayvansal kökenli proteinler, bir tür deniz yosunu olan algler, kauçuk ) veya sentetik polimerlerden ( petrol yan ürünü ) bir takım kimyasal ve fiziksel yöntemlerle filament hâlde elde edilen tekstil ham maddeleridir. Kimyasal lifler, suni (rejenere) ve sentetik lifler olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Kimyasal lif elde edilmesinde pek çok yöntem kullanılmaktadır. Bunlardan;
*Yaş çekim
*Kuru çekim
*Yumuşak çekim yöntemleri lif üretiminde daha fazla kullanılmaktadır.
Yaş Lif Çekim Yöntemi:
Bu yöntemde, doğal polimerin uygun bir çözücüde çözeltisi hazırlanır. Bu çözelti koagülasyon (katılaştırma) banyosu içinde bulunan düzelere (delikli püskürtme başlığı) bir pompa yardımıyla sabit basınç altında gönderilir. Polimer çözeltisi, ince delikli düzelerden, yaş bir banyoya filament şeklinde çıktığından bu biçimde pıhtılaşır ve çöker. Viskoz, modal ve akrilik lifleri yaş çekim yöntemiyle elde edilebilir.
Bu yöntemde, polimer çözeltisini hazırlamak için kullanılacak çözücü maddelerin kolay uçucu, yani kaynama noktası düşük bir madde olması gereklidir.
Böyle bir çözelti; düzelerden sabit basınç altında ve içinden sıcak hava akımı geçen odalara püskürtülürse, çözücü kolayca buharlaşır ve geriye filament şeklinde biçimlenmiş polimer madde kalır. Asetat, triasetat, akrilik lifleri kuru çekim yöntemiyle elde edilir.
Yumuşak Lif Çekim Yöntemi:
Herhangi bir çözücüde çözünmeyen termoplastik (ısı ile şekil değiştirebilen) özelliğe sahip polimerler, yumuşak çekim yöntemiyle filament hâline getirilirler. Bu yöntemde; cips hâlindeki polimer maddeler erime noktası üzerindeki sıcaklıkta sıvı (eriyik) hâle getirilir. Erimiş polimer; bir pompa yardımıyla sabit basınç altında, düze başlıklarından içinden soğuk hava akımı geçen odalara püskürtülür. Erimiş polimer, soğuk odalarda filament hâlinde katılaşır. Poliamid, poliester, poliüretan yumuşak çekim yöntemiyle elde edilir.
Tek delikli düze başlığından elde edilen filamente “monofilament”, çok delikli düze başlığından elde edilen filamente de “multifilament denir.
